Dnia 31.10.2024 w imieniu Koalicji na Rzecz Ocalenia Polskiej Szkoły wysłaliśmy do Instytutu Badań Edukacyjnych i Ministerstwa Edukacji Narodowej opinię dotycząca projektu profilu absolwenta, którą tutaj zamieszczamy wraz z załącznikami:
Warszawa, 31.10.2024 r.
Koalicja na Rzecz Ocalenia Polskiej Szkoły
koalicjars@nauczycieledlawolnosci.pl
Dyrektor Instytutu Badań Edukacyjnych
dr hab. Maciej Jakubowski
Instytut Badań Edukacyjnych
Organizacje i osoby skupione w Koalicji na Rzecz Ocalenia Polskiej Szkoły negatywnie opiniują materiał programowy zatytułowany Profil absolwenta i absolwentki. Droga do zmian w edukacji. Etap I. Negatywna ocena przedłożonego opracowania spowodowana jest przede wszystkim błędnym podejściem do celów i funkcji szkoły. Opinię tę formułujemy na podstawie
– opinii ekspertów z grona Organizacji-Sygnatariuszy KROPS [3 załączniki],
– lokalnych konsultacji zorganizowanych przez KROPS, w jakich wzięły udział 230 osoby ze środowisk powiązanych z oświatą [załącznik – Raport oraz podsumowania konsultacji – 6 załączników].
Autorzy opracowania Profil absolwenta i absolwentki. Droga do zmian w edukacji. Etap I. niesłusznie roszczą sobie prawo do określania profilu absolwenta, uderzając tym samym w przyrodzoną godność człowieka, o której mowa w Preambule do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Odzwierciedleniem godności dziecka w polityce edukacyjnej jest jego prawo do harmonijnego, nieprofilowanego przez podmioty zewnętrzne rozwoju osobowego, o którym mowa w artykule 1 pkt 3 ustawy Prawo oświatowe:
„System oświaty zapewnia w szczególności: […] wychowanie rozumiane jako wspieranie dziecka w rozwoju ku pełnej dojrzałości w sferze fizycznej, emocjonalnej, intelektualnej, duchowej i społecznej, wzmacniane i uzupełniane przez działania z zakresu profilaktyki problemów dzieci i młodzieży;”
Przytoczony zapis odpowiada faktom, iż potencjał rozwojowy młodego człowieka istnieje w nim samym. Rolą wychowawcy i nauczyciela jest dbałość o ten potencjał – o stały, harmonijny rozwój dziecka we wszystkich sferach osobowości. Wprowadzenie profilu absolwenta burzy harmonię rozwoju, jest narzuconym odgórnie działaniem niezgodnym z powyższym zapisem, z którym nie zgadza się 96% ankietowanych podczas przeprowadzonych lokalnych konsultacji.
Termin „profil”, mimo że nie został w przedstawionym materiale zdefiniowany, bezsprzecznie odnosi się do profilowania, modelowania, formatowania dziecka przedszkolnego i ucznia szkoły podstawowej. Tymczasem, w szczególności w przedszkolu i w szkole podstawowej, nie ma miejsca na standaryzację celów kształcenia i unifikację postaw dzieci według jakichkolwiek ustalonych odgórnie wzorców.
Wspomnianych przeszkód prawnych nie zmienią nawet konsultacje społeczne profilu absolwenta, gdyż prawo decydowania o wychowaniu dziecka nie przynależy ani władzy, ani społeczeństwu. Na mocy art. 48 pkt 1. Konstytucji RP przynależy wyłącznie rodzicom dziecka. Ten kluczowy aspekt podkreśla aż 98% naszych respondentów.
Człowiek jest bytem świadomym i wolnym, podmiotem wszelkich działań. Dzięki intelektowi poznaje siebie i otaczającą go rzeczywistość, dzięki swej woli jest w stanie kierować otaczającym go światem materialnym, doskonalić go, wzbogacać. Obie cechy – sprawny intelekt i wola – pozwolą dzisiejszym uczniom pokonywać jawiące się w przyszłości przeszkody. Pozwolą w stopniu znacznie wyższym niż jesteśmy to dziś w stanie zaplanować poprzez profilowanie.
O sprawnym intelekcie ucznia nie ma jednak mowy w przedstawionym projekcie. Autorzy zawęzili rozumienie podstawowej funkcji szkoły, jaką jest kształcenie, do zestawu przypadkowych elementów tworzących trzy obszary: sprawczość, kompetencje, obszary kształcenia. Sugestia połączenia w interdyscyplinarny przedmiot „przyroda” 4 dotychczasowych przedmiotów – powyżej kl. IV – spotkała się z krytyką 92% ankietowanych. Ten eksperyment rodzi uzasadnione obawy o obniżenie poziomu nauczania, jak stało się to w krajach, które wcześniej próbowały podobnych rozwiązań {w USA spadek poziomu nauczania przedmiotów przyrodniczych o 30%].
Redukcja funkcji szkoły, nie pierwsza zresztą wśród krajowych reform, nie pozwoli na pełen rozwój potencjału intelektualnego ucznia. W paradygmacie: „co?” i „jak?” – kształcić będziemy co najwyżej robotnika umysłowego.
Nie taki powinien być cel szkoły. Nie takie są aspiracje Polaków.
Biorąc ponadto pod uwagę: brak spójności logicznej opracowania, brak definicji kluczowych pojęć, prezentowanie wartości z pominięciem ich hierarchii oraz bałagan pojęciowy sprawiający wrażenie przekopiowywania treści z różnych źródeł, ustosunkowujemy się negatywnie do przedstawionego nam materiału programowego. Zaledwie 6,5% uczestników przeprowadzonych przez nas lokalnych konsultacji opowiedziało się za radykalną przebudową systemu oświaty według obecnych założeń MEN, zawartych w profilu absolwenta.
Jako społeczny ruch podmiotów zainteresowanych dobrą edukacją wnioskujemy o wycofanie opiniowanego projektu. W żadnym razie nie może się on stać podstawą zapowiadanych zmian w oświacie. Wnosimy też o pozostawienie szkoły, choćby na kilka lat, w dawno oczekiwanym przez nią spokoju – aby schodząc z drogi ustawicznego reformowania mogła wejść na drogę doskonalenia.
Koordynatorzy KROPS
- Hanna Dobrowolska, Ruch Ochrony Szkoły
- Bartosz Kopczyński, Towarzystwo Wiedzy Społecznej
- Agnieszka Pawlik-Regulska, Stowarzyszenie „Nauczyciele dla Wolności”
- Marek Puzio, Instytut Ordo Iuris
- Sebastian Zuber, Stowarzyszenie Serce Wolności
Załączniki:
1. Profil Absolwenta. Sterowanie wewnętrzne a formatowanie zewnętrzne młodego człowieka. Dr Zbigniew Barciński, przez Stowarzyszenia Pedagogów NATAN.
2. Admonicja. Dorota Dziamska Pracownia Pedagogiczna im.prof. Ryszarda Więckowskiego Maria Gudro- Homicka SADiM Stowarzyszenie Ambasadorów Dzieci i Młodzieży.
https://www.ratujmyszkole.pl/admonicja/
3. Nowa rola szkoły w planach globalnych przekształceń społecznych. Bartosz Kopczyński, prezes Towarzystwa Wiedzy Społecznej.
5. Raport z konsultacji lokalnych.